လက်ဖက်သမိုင်းအကြောင်းတစေ့တစောင်း

မင်္ဂလာပါရှင်~~~

လက်ဖက်ဈေးကွက်အကြောင်းမပြောခင် ကမ္ဘာ့သမိုင်းမှာ ဒီလက်ဖက်ကြောင့် လွတ်လပ်ရေးရသွားတဲ့ အမေရိက၊"ဘိန်း"ဆိုတဲ့မူးယစ်ဆေးပေါ်ပေါက်လာရတာ၊ ကမ္ဘာဦးအစ နှစ်သန်းချီပြီးရှိလာခဲ့တဲ့အ

ကြောင်းနဲ့ လက်ဖက်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းတွေ အထင်ကရဖြစ်ခဲ့တာတွေ ချန်ထားလို့မဖြစ်

ပြန်ဘူး။ ကဲပါလေ..ကျမရဲ့မိတ်ဆွေများကို အိပ်ယာဝင် လက်ဖက်ပုံပြင်လေးတွေနဲ့ ချော့သိပ်ပါရစေ..

ဒီလက်ဖက်တထောင့်တည ပုံပြင်တွေကို documentary,web site,wiki နဲ့တခြားနိုင်ငံအသီးသီးက tea

specialist တွေရဲ့ မှတ်တမ်းစာအုပ်ရုပ်ရှင် လေ့လာမှတ်သားပြီး စိတ်ထဲခံစားရသလို ပြန်ပြောပြတာပါ။ 

ကျမဘာသာပြန်ဆြာရေးချာမကီးမဟုတ်ကြောင်း၊ မယ်ငီးတီထွင်ဖန်တီးထားတဲ့ပုံပြင် လည်းမဟုတ်ပါဘူးဆိုတာလေးတော့ စကားပလ္လင်ခံထားပါရစေ.. 😁

အရင်ပို့စ်တွေမှာ ပြောထားခဲ့သလို လက်ဖက်ပင်အောက်မှာတိုင်းခန်းလှည့်လည်ရင်း ရေနွေးထိုင်ကျို

သောက် ခဲ့တဲ့ဘုရင်ကြီးမတိုင်မှီ နှစ်သန်းချီပြီးလက်ဖက်ပင်ကမ္ဘာပေါ်မှာရှင်သန်ပေါက်ဖွားလာခဲ့ သလို

တောင်ပေါ် တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အသက်ကယ်ဆေးအဖြစ်နဲ့လည်း နှစ်ပေါင်းများစွာရှိလာခဲ့တာတဲ့။

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၃ဝကျော်လောက်မှာ  လက်ဖက်ကို တရုပ်ကစတယ်၊ အိန္ဒိယကစတယ်နဲ့ တရုပ်ကုလား

မူပိုင်နိုင်ငံအဖြစ်ကြေငြာချင်လို့ ရန်ဖြစ်ကြတယ်တဲ့ဗျား..။ အာသံပြည်နယ်ကပါလို့ ဖင်ပိတ်ငြင်းနေတဲ့ အာ

ချားဟဲတသိုက်ကို အိစံကွားတွေက သက်သေပြမှရမယ် ပါးစပ်ပြောလို့တော့ သူတို့နဲ့မဖြစ်( ဒီတချက်တော့

အသေထောက်ခံတယ်..ဟီး) ဆိုပြီး လက်ဖက်တွေထွက်တဲ့ ယူနန်ပြည်နယ် ဆစ်ဆောင်ပန်းနား ရှမ်းတို့တောင်တန်းတဝိုက်မှာ လာလေ့လာကြတယ်တဲ့။

အဲ့ဒီမှာ ရှိတဲ့ ရှမ်းစာပေပရပိုဒ်တွေလေ့လာ ဆက်သွယ်ရေးခက်ခဲတဲ့တောင်ပေါ်ရွာတွေလေ့လာရင်းနဲ့ နှစ်

ပေါင်း ၁၇ဝဝ ရှိတဲ့လက်ဖက်ပင်နဲ့ တခြားကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းတွေ အများကြီးတွေ့ခဲ့ရတယ်တဲ့။ ရွာတရွာ
မှာတော့ တရွာလုံးကိုးကွယ်နေတဲ့လက်ဖက်ပင်အိုကြီးက ရွာလည်ခေါင်မှာမှာ။ သူတို့တရုပ်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့

ကျွမ်းကျင်ရုက္ခဗေဒပညာရှင် ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်တွေ ဖိတ်ပြီး သေသေချာချာစစ်ကြတယ်တဲ့။

စိုက်ပျိုးထားတဲ့အပင်မျိုုးမဟုတ်ဘဲ နှစ်ပေါင်းထောင်ကျော်တာ သဘာဝအလေ့ကျပေါက်လာတဲ့အပင်ဆိုတာ သက်သေပြနိုင်ခဲ့တယ်။

အဲ့လိုနေရာပတ်ဝန်းကျင်ကဘဲ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းတခုထဲက လက်ဖက်ရွက်တခုကိုလည်း သေသေချာချာ

သက်သေပြနိုင်ခဲ့တယ်လေ။ နှစ်ပေါင်း ၃၅.၄ သန်းတဲ့..ဖယားဖယား...

နောက်တခု လက်ဖက်ခြောက် အထုပ် ၂ထုပ်ကိုလည်း ရှေးဘုရင်တွေရဲ့ပြတိုက်မြေအောက်ခမ်းတခုကနေ

ထုတ်ပြီး စစ်ဆေးကြည့်တော့ နှစ်ရာချီပြီး ထုပ်တဲ့လက်ဖက်က ခုချိန်ထိလုံးဝကောင်းနေသေးတဲ့ အခြေအနေ ရှိနေတာ အရမ်းအံသြစရာတွေ့ရသေးတယ်။

လက်ဖက်အထုပ်ထဲကစာအရ ဒေသထွက်လက်ဖက်ကို ဘုရင့်လက်ဆောင်အဖြစ်ဆက်သတယ်လို့ဆိုပါ

တယ်။ အဲ့ခေတ်အခါက ပီကင်းဆိုတဲ့ ဘုရင်တို့နေထိုင်ရာကို ဒီလက်ဖက်ထွက်တဲ့ဒေသကလူတွေရောက်

ဖို့ ၃လကြာခရီးနှင်ရတယ်တဲ့။ ခရီးဝေးကို ဘယ်သွားဖို့က လက်ဖက်ကို( အရင်ပို့စ်မှာပါတဲ့ puerh tea) ပုံစံ

လုပ်ပြီးမှ ဘယ်သွားရတာပေါ့။ မှတ်တမ်းအရ ၁၃၀နှစ်လောက်ရှိတယ်လို့ပြောတယ်။ သောက်ကြည့်ရင် လည်းရမယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ပြတိုက်ပစ္စည်းဆိုတော့ ဘယ်သူကသောက်ရဲကြမှာလဲဗျ...။ 

အဲ့နားက လက်ဖက်ကုန်သည် တယောက်ပြောတယ်။ အဲ့လိုလက်ဖက်နဲ့ သက်တမ်းမတိမ်းမယိင်း တခု သူ့မှာ လည်း ရှိတယ်တဲ့။ ခုထိသောက်လို့ရတုံးတဲ့။ သိလား..အဲ့လိုမျိုးလက်ဖက်ခြောက်တွေကို ရွေလိုချိန်ပြီး

ရောင်းတာ ၅ ကရမ်ကို ဒေါ်လာနဲ့တွက်ရင် ရာထောင်ချီပေးရတယ်။ တတုံးလုံးဆိုရင် သိန်းချီပေးရတယ်တဲ့။

သမိုင်းကြောင်းပြန်ဆက်ရရင် တူရကီတွေက လက်ဖက်ကို မွန်ကိုးရီးယား ကနေတဆင့် အနောက်နိုင်ငံ ဘယ်သွားကြတာပေါ့။ ပြီးမှ ၈ျပန်ကဘုန်းကြီးက လက်ဖက်နဲ့အတူ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုဂျပန်ယူသွားတာ။ ပြီးမှ

ဒေသခံတွေက လက်ဖက်ကို တိဗက်ဖက်သွားရောင်းကြတာ။ အာသံကိုလည်း အဲ့ဒီအချိန်မှရောက်တာပါ။

သူတို့အပင်တွေကိုစစ်ကြည့်တော့ လူကစိုက်ပျိုးထားတဲ့အထောက်အထားတွေ တွေ့တာတဲ့။ အနောက်နိုင်ငံ

ကို လက်ဖက်ရောက်သွားတော့ ဈေးကြီးတာကတကြောင်း မင်းဆွေမင်းမျီုးတွေဘဲသုံးနိုင်ကြတဲ့ အချိန်ပေါ့။ ၁၈၆၆ ခုနှစ်ပြင်သစ်တွေ တရုပ်ပြည်ရောက်တော့ ယူနန်ဖက်လာတယ် မှတ်တမ်းတင်ဓါတ်ပုံတွေရိုက်ထား

တာရှိတယ်။ ပန်းချီရေးပြီးမှတ်တမ်းတင်ထားတယ်တဲ့။ လက်ဖက်ကို သူတို့ "ပူအာ" "puer"လို့ ဘာကြောင့်

ခေါ်သလဲဆိုတာ ဘယ်ကနေစသလဲဆိုတာကိုလည်း စိတ်ဝင်စားကြတယ်လေ။ အဲ့တာသူ့ပန်းချီကားမှာပါ

တာအရမ်းစိတ်ဝင်စားစရာကောင်းလှပါတယ်။

 

သူပြောတာက တိုင်းရင်းသားစကားတခုဖြစ်မယ်ဆိုပြီး သူမြင်ပြီးဆွဲထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားက ရှမ်းတွေ..

နောက်တခု ဝ လူမျိုုးရဲ့စကားကလာတာဖြစ်မယ်လို့လည်းပြောတယ်။ ဝ တွေက ပလောင်ရှမ်းတွေကို ပူလို့

ခေါ်တယ်တဲ့..။

 အဲ့ဒီ documentary ထဲမှာဘဲ လက်ဖက်ကို ပထမဆုံးဆေးဖြစ်ဝါးဖြစ် အစဉ်အဆက်သုံးဆွဲလာကြတဲ့ တိုင်း

ရင်းသားလူမျိုးစုတခုဆိုပြီး "အိုက်"ဆိုတဲ့ လူငယ်အကြောင်းပါတယ်။ သူကမြန်မာပြည်မှာလာအလုပ်
လုပ်ဖူးတယ်တဲ့။ သူတို့ရွှာမှာတော့ သူကခေတ်မှီတယ်ပေါ့လေ။ သူမင်္ဂလာဆောင်တဲ့ပုံလေးပါတယ်။

ရှမ်းထုံးစံ လက်ဖွဲ့ချည်မျှင်စွပ်ပေးတာ ဘုရားစာဆိုတာ ဘုရားရှိခိုးတာ အားလုံးက ကျမတို့ဆီနဲ့ အတူတူဘဲ။

  သူတို့က လက်ဖက်နတ်ဘုရားကိုပါရှိခိုးရတယ်တဲ့..။ ဝါးကျဉ်ထောက်ထဲက ရေနွေးကြမ်း...

သူတို့လင်မယား၂ယောက် ရီပြီးဓါတ်ပုံရိုက်ခံတာ သဘောကျတယ်..။

လက်ဖက်ခြောက်ကို ကျမတို့နိုင်ငံက ရိုးရိုးအခြောက်အနေနဲ့ဘဲသောက်တာ။ ပြည်တွင်းမှာဘဲလုံလောက်

အောင်ထွက်နေတော့ မရမှာ မပူရဘူးလေ။ တရုပ်နိုင်ငံက ကျယ်ပြန့်လွန်းတော့ တနေရာနဲ့တနေရာ သွား

ရေး လာရေးခက်ခဲ၊ ဒီတော့ ရှေးလူကြီးတွေ တီထွင်ကြံဆထားတဲ့ အတုံးအခဲပုံစံမျိုးတွေလုပ်ပြီး ဘယ်ကြ

တာ ခုတော့ အဲ့ပုံစံရှိတဲ့ လက်ဖက်ခြောက်ကို သိပ္ပံနည်းကျကျလေ့လာတော့ကျမ်းမာရေးအတွက် အရမ်း

ကောင်းလွန်းနေတယ်တဲ့..။(အဓိက ကိုလက်စတော်အဆီကျတယ် ကင်ဆာဆဲလ်ကိုဟန့်တားတယ်တဲ့)

ယူနန်ကနေ တိဘက် အိန္ဒိယကနေတဆင့် အနောက်နိုင်ငံရောက်သွားတဲ့လက်ဖက်ကို ပထမဆုံး အရှေ့ အိန္ဒိယကုမ္မဏီက အမေရိကားကို သဘောၤနဲ့ကုန်ကူးတာပေါ့လေ..။  အဲ့ခေတ်တုံးကလည်း အမေရိကား

ဆိုတာ အင်္ဂလန်လက်အောက်ကိုလိုနီနိုင်ငံလေ။ အင်္ဂလိပ်တွေက ခေါင်းကောင်းကြပါတယ်..။ သူတို့ဘယ်

ရခက်တဲ့ တရုပ်လက်ဖက်ကို အာသံတောင်တန်းမှာ ယူလာစိုက်ပြီး အမေရိကကိုတင်ပို့ရောင်းချတာနော်..။

ရောင်းကောင်းတော့ လက်ဖက်ကိုအခွန်ကောက်တာ။ အမေရိကန်တွေက စိတ်ဆိုးပြီး( နဂိုထဲက ဈေးကြီး

နေတာကိုး) ကမ်းကပ်ထားတဲ့ သဘောၤပေါ်က ဗြိတိသျှပိုင်လက်ဖက်တွေကို အတင်းရေထဲပစ်ချလိုက်

တယ်လေ။ အဲ့ဒီကစပြီး..အမေရိကန်တွေ တဖြေးဖြေး ဗြိတိသျှကိုတော်လှန်ရင်း နောက်ဆုံး လွတ်လပ်

ရေးရသွား တာပါတဲ့..။

လက်ဖက်တောကြီးပိုင်ထားတဲ့ တရုပ်ကလည်း တမ္ဘာလုံးလာဝယ်တော့ ကြီးကျယ်တာပေါ့။ ဈေးကောင်းရမှ

တို့..ခင်ရာမင်ရာ နီးစပ်ရာ ( အဲ့အချိန်တိဘက်ကဆို ငွေတုံးအခဲနဲ့ကို အလုအယက်ဝယ်တာလေ) ဟိုလူ့ကို

ရောင်း ဒီလူ့ကိုမရောင်းနဲ့..ဆိုတာတွေ လူ့ဘဘောသဘာဝဖြစ်ကြမှာပေါ့လေ..။ ဒီတော့ ဗြိတိသျှတွေက

"ဘိန်း"ထွင်ပြီး တရုပ်တွေကို ပြန်ရောင်းလို့...ဘိန်း စစ်ပွဲဆိုပြီး မယ်ငီးတို့ငယ်ငယ်က သမိုင်းမှာ ကျက်မှတ်ခဲ့

ဖူးကြပါတယ်...။

လက်ဖက်ကြားထဲမှာတခုလောက်ပြောပြရအုံးမယ်.. "ဝ - Wa "ဆိုတဲ့လူမျိုးအကြောင်းပါ...။ ကျမတို့ ငယ်ငယ်က ဇန်နာဝါရီလကုန် ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းချိန်ဆိုရင် အဲ့ဒီဝလူမျိုုးတွေ တောင်ပေါ်ကဆင်း လာတဲ့ အချိန်ပေါ့။ပုံမှာပါတဲ့အတိုင်း..ယောက်ကျားလေးတွေဟာ ရှေ့ဆံပင်ကို နောက်ဆံပင်နဲ့တတန်းတည်း အုံး မူတ်ခွက်ပုံစံမျိုးဘဲထားကြတယ်။ ဆံပင်သားတွေလည်းဖြောင့်စင်းနေတာဘဲ..။ အရမ်းသန်မာကြတယ်။ အသားသိပ် အဖြူကြီးမဟုတ်ဘူး။ ကျောမှာ သစ်ပင်တပင်လုံးခုတ်ပြီး အချပ်ပြား ၄ ချပ်ဘယ်လာကြတယ်။ အခေါင်းလုပ်ရောင်းတာပါ ခါးမှာကြိုးတွေကျစ်ထားတာ ပတ်ထားတတ်ကြတယ်။ အင်္ကျ ီက ပင်နီဓါတ်ပုံ ခပ်တိုတို ဗိုက်ပေါ်ခါးပေါ် ရှမ်းဘောင်းဘီအနက် တိုတိုနဲ့ သူတို့ရဲ့ သစ်သားခေါင်းရောင်းပြီး ဆားနဲ့ဆီဝယ် တောင်ပေါ်ပြန်တက် သွားလေ့ရှိကြတယ်။ အဲတခုရှိတာက...သူတို့တောင်ယာခုတ်ရင် ခလေးခေါင်းနဲ့ ယစ်ပူဇော်ကြတယ်တဲ့။

ဒါကြောင့် ကျမတို့ခလေးအားလုံး ဝခေါင်းဖြတ်ဖို့လာနေတယ်ပြောရင် အီးတေင်ကျယ်ကျယ်မပေါက်ရဲခဲ့ဘူး..

အသေကြောက်ခဲ့တာပါဆို..။ ကျမတို့ အခေါ် "ဝ တက်ခေါ "တဲ့။ တက်ဆိုတာ ဖြတ်တာပါ။ ခေါ က ဦးခေါင်း

ပေါ့....သူတို့ကတရုတ်လုံးဝမဟုတ်ပါဘူး...။ သူတို့စကားဘဲပြောတာ..။ အခုမိတ်ဆွေများမြင်တွေ့ကြတဲ့ ဝ

ဆိုတာက တရုတ်လိုပြော မျက်နှာလည်း ကျမသိခဲ့တဲ့ ဝမျက်နှာပုံစံမဟုတ်တော့လည်း စိတ်ထဲကျလိကျလိနဲ့၊

ပြောချင်တာ ခုမှပြောဖြစ်တယ်။ တလောက ဖေ့ဘုတ်မှာ ဆရာကြီးတယောက်ရေးထားတာ ဖတ်မိတယ်။

တောင်ယာ အကြောင်းပါ..ကမ္ဘာမှာ တောင်ယာစနစ်ကို ပထမဆုံး မိတ်ဆက်ပေးတာ ဝ လူမျိုးတွေဖြစ်ပါ
တယ်တဲ့..။ဘိုတွေရေးထားတဲ့မှတ်တမ်းမှာနော်....။

ဟီး..မရေးဖြစ်တာနဲနဲကြာသွားလို့..ကမန်းကတန်းဖြစ်ညှစ်ရေးချွတ်လိုက်ရတာ...နောက်မှ ဆက်ကြတာ

ပေါ့နော်..ပျော်ပျော်ပါးပါးပေါ့...

အားလုံးဘဲရွှင်လန်းချမ်းမြေ့ကြပါစေရှင်~~~

မီးမီး
#meemeenage