လက္ဖက္အစျမန္မာျပည္ အေရွ႔ဖက္ရွမ္းေတာင္တန္းေတြကလို႔ ေျပာရင္မယ္ငီးကိုစကားႀကီးစကားက်ယ္
ေျပာတတ္ပါေပ့ဆိုၿပီး ထင္ၾကမွာဘဲေနာ္။ တကယ္ပါ တကမၻာလုံး သိထားၾကတာက လက္ဖက္ဆိုတာတရုပ္
ကအစျပဳ လို႔ ဒီေန႔အထိ ကမၻာအႏွ႔ံျပန္႔ႏွံသြားၿပီး အေကာင္းဆုံးနဲ႔ အမ်ားဆုံးတင္ပို႔ေရာင္းခ်တာလည္း သူတို႔ တရုပ္ဆိုတာခ်ည္းဘဲ ၾကားခဲ့မွတ္ခဲ့နားလည္ခဲ့ၾကရတာဘဲေလ။ တကယ္ဆိုရင္ လက္ဖက္ရဲ႔မူရင္းေဒသထဲမွာ
ျမန္မာျပည္ရွမ္းေတာင္တန္းလည္း တခုအပါအဝင္ျဖစ္ပါတယ္။
![]() |
လက္ဖက္အစေဒသတဲ့ |
ေတြဘာေတြဖတ္၊ လက္ဖက္နဲ႔ပတ္သက္တာ ေလ့လာမွတ္သားၿပီးမွ ေရးတာပါရွင္။(အဟဲ..၄လေလးမ်ားစာ
ဖဲြ႔ၿပီးေျပာေနတယ္လို႔ထင္ဘူးလားဟင္..ဟီး..ေျပာခံလည္းေျပာေတာ့ ေရးမွာဘဲ...) စာဖတ္တဲ့ေနရာမွာ အစဲြ
ကင္းေအာင္ေရးတတ္တဲ့စာေတြဆိုတာ ဖတ္ရင္းနဲ႔နားလည္လာတာဘဲ တခ်ဳဳိ႔စာေတြဆို ဒါငါတို႔ ႏိုင္ငံမို႔ လူမ်ဳီး
မို႔ ဘာသာမို႔ သာသာနာနာေလးေတြ ပင့္ထားျပင္ထားဖတ္ေကာင္းေအာင္ေရးတတ္ၾကတာ အစကေတာ့ နားမလည္ဘူး။ ၾကာေတာ့လည္း (အသက္အရႊယ္ရင့္လာတာလည္းပါပါလိမ့္မယ္) စိတ္ထဲခံစားတတ္လာ
တယ္။ ေျပာမဲ့သာေျပာရတာ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတြရဲ႔ စာတမ္းေတြ သမိုင္းေတြ ဖတ္ၿပီး ကိုယ္တို႔သိထား တာေတြ စာသင္ခန္းမွာသင္ၾကားျခင္းခံထားရတာေတြ နဲ႔တျခားစီျဖစ္ေနတတ္တာ
ေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုေတြ႔ရ တတ္လာတယ္။ ပထမဆုံး ထိုင္းမွာေနၿပီး သူတို႔စာဖတ္တတ္လာေတာ့ မဂၢဇင္းေတြ ဂ်ာနယ္ေတြဖတ္ရင္း မျမင္ဘူးတာေတြ မၾကားဖူးတာေတြ ဖတ္ရသိရေတာ့ အရမ္းဝမ္းသာတယ္။ အနဲဆုံး
ေတာ့ပါတီအေၾကာင္း လူႀကီးမ်ား လိုအပ္သည္မ်ားကို မွာစား(အဲေလ)မွာၾကားသြားပါသည္ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း မပါတဲ့ သတင္းစာ ဂ်ာနယ္ေတြျမင္ဘူးလာတယ္။ အဟီး... း)))))
ေအဘီစီေလးေပါင္းၿပီး ဟိုဖတ္ ဒီဖတ္နဲ႔ ဘိုစာေလးျမည္းတတ္လာတယ္။ စာဖတ္ၿပီးမ်က္စိမိွတ္ ခံစားၾကည့္ ရတဲ့အရသာက အရမ္းကိုပီျပင္တယ္လို႔ေျပာခ်င္ပါတယ္ရွင့္ း))) ( ျမန္မာျပည္က သတင္းစာ ဂ်ာနယ္ ဝတၱဳေတြ မဖတ္ ဘူးလို႔ေျပာမိတာ မယ္ငီးကို ပုဆိန္ရိုးတဲ့ ဘိုရူးတဲ့..က်မထြက္ခဲ့တာ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ကေလ..) @_@
တခါလာလည္း လမ္းစဥ္ပါတီ ၂ခါလည္းပါတီ အဲ့ဒီ လိုမ်ဳိးေတြဘဲရွိတာ။ က်မက ခံစားမူ႔(ရသဝတၱဳဆိုပါေတာ့)
သိပ္မႀကိဳက္ဘူး..ေတြ႔ရန္ျဖစ္ခ်စ္ႀကိဳက္ညား အဲ့လိုမ်ဳိးဆိုရင္ စိတ္မရွည္တာလည္းပါတယ္။ ဖတ္ကိုမဖတ္ခ်င္ တာ။ ရုပ္ရွင္ဆိုရင္ စုံေထာက္ကား စစ္ကား ကာတြန္းဒီေလာက္ဘဲၾကည့္တာ။ ကိုးရီးယား ထိုင္းကား ျမန္မာ
ကားအေၾကာင္းလာမေမးနဲ႔..ဟီး..သိဘူးဗ်။ အေျခခံဘဝအေၾကာင္းပါတဲ့ ဝတၱဳဇတ္လမ္းဆိုရင္ေတာ့ အရမ္း
စိတ္ဝင္စားပါတယ္..အဟဲ..က်မကေျမႀကီးနဲ႔ပိုနီးစပ္ပါတယ္ဆို..ယုံလား( အရပ္က ၅ေပေလ..အဟက္ :P)
ဂ်ာနယ္ မဂၢဇင္း ဝတၱဳတိုေတြေတာ့ အရမ္းႀကိဳက္ဗ့်...။ စားေသာက္မူ႔ဆိုင္တာေတြဆို လာခဲ့ဘဲ...အဟဲ..
ထားပါေလကိုယ္တို႔က ေခတ္ရဲ႔သားေကာင္စနစ္ရဲ႔သားေကာင္ေတြ ဘဝနဲ႔ႀကီးျပင္းလာရတာကိုး။ ခုလည္း
အခ်ိန္မေႏွာင္းေသးပါဘူး။ ကိုင္း....လက္ဖက္ကေနစၿပီး ေရာက္သြားျပန္ၿပီ..ေနာက္တေနရာစီ း))))
ေဝးေဝးလံလံနဲ႔မ်ားမ်ားသြားမရွာပါနဲ႔ ဒီ ဝီကီ ေနရာေလးကေတာ့ ကိုယ္အၿမဲသြားေနၾကေနရာေလးေပါ့။
အဲ့ဒီမွာေတာင္ ျပဴးျပဴးႀကီးေရးထားပါေသးတယ္။ "Tea plants are native to East Asia, and probably originated around the meeting points of the lands of north Burma and southwest China."
ရင္နာစရာေကာင္းတာတခုကလည္း မူရင္းအစျဖစ္ေပမဲ့ ထုတ္လုပ္မူ႔မွာ ကမာၻ့အမ်ားဆုံးနဲ႔အဓိကလက္ဖက္ ထြက္တဲ့နိုင္ငံစာရင္းထဲမွာ မရွိသလို၊ လက္ရွိ ႏိုင္ငံျခားသားအားလုံးနီးပါး (ျမန္မာျပည္ေရာက္ဖူးသူမပါ..လို႔
ေျပာရင္ရတယ္။ ေရာက္ၿပီးမွ အယ္..ညည္းတို႔လည္းရွိတာကိုး..ဒါမ်ုိးကလာတယ္ဗ်) လက္ဖက္ဆိုတာ ျမန္မာ
ျပည္ကလည္းထြက္တယ္ဆိုတာ မသိသေလာက္ပါဘဲ။ ( လက္ဖက္မ်ားစကားထဲလာေျပာေနေသးတာ ဘယ္က လာလဲလို႔ေမးခံရရင္ ျမန္မာေျပာလည္းမသိ ဘာမားလည္းႏိုးဆိုတာခ်ည္းဘဲ..ႏိုင္ငံျခား မွာသြား လာေနတဲ့ ကိုယ္တို႔ႏိုင္ငံသားမ်ားအသိဆုံး..ဟင္းဟင္းဟင္း... ^_^) ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လက္ဖက္ေျခာက္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေရာင္းဝယ္လုပ္ေနတဲ့သူေတြေတာင္ မူရင္းက တရုပ္လို႔ဘဲေရးၿပီးေၾကာ္ျငာၾကတာေတြ႔ရတယ္။
![]() |
တရုပ္စာေအာက္နားဖက္စာေၾကာင္းကေတာ့လိရွမ္းစာျဖစ္ပါတယ္ လက္ဖက္ကိုရွမ္းလို"လ"လို႔ေခၚပါတယ္ |
ေလးေတြက လက္ဖက္ပင္ကို ပင္ပုေလးေတြဘဲျမင္ဖူးေတာ့ လက္ဖက္ပင္ႀကီးေတြျမင္ၿပီး စိတ္ထဲတမ်ဳိဳးထင္
ေနမွာစိုးလို႔ပါ။ ေနာက္ပိုင္း တႏွစ္ ၃ခါလက္ဖက္ကိုခူးၿပီးေရာင္းၾကရေတာ့ အပင္ကိုလူကိုယ္ခႏၶာခါးပတ္ဝန္း က်င္ေလာက္ဘဲ ခူးရအဆင္ေျပေအာင္ ထားၾကတယ္။ ျမင့္ထြက္လာရင္ ျဖတ္ေပး ခုတ္ေပးေနမွာေပါ့ဗ်ာ...။
Tang dynasty တန္မင္းဆက္ၾကမွ လက္ဖက္ေသာက္ျခင္းယဥ္ေက်းမူ႔ကေနရာအႏွ႔ံျပန္႔သြားပါတယ္။ ဒါေတာင္ ေဆးဝါးအေနနဲ႔ လူေတြေသာက္သုံးၾကတာပါတဲ့။ သူတို႔ မွတ္တမ္းအရ သကၠရာဇ္ ၄၇၉ ခုႏွစ္မွ
မြန္ဂိုးလီးယားနယ္ကေန တူရဂီေတြ လက္ဖက္ေျခာက္ကိုစၿပီး ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ၾကတာတဲ့။ ဂ်ပန္က ဘုန္း
ႀကီးတရုပ္မွာဗုဒၶဘာသာေလ့လာရင္း လက္ဖက္နဲ႔အတူ ဗုဒၶသာသာနာကိုဂ်ပန္ဘယ္သြားခဲ့တာ။ ကုလားျပည္ ဒါဂ်ီလင္ အာသံ ကိုေတာင္ ေနာက္က်မွေရာက္သြားတာ ခုေတာ့ တေတာလုံးတေတာင္လုံး စိုက္ပ်ဳိးၾကတာ ကမာၻမွာ ပထမဦးဆုံး စီးပြားျဖစ္စိုက္ၿပီး အေရွ႔အိႏိၵယကုမၼဏီကေန အဂၤလန္ကို တင္ပို႔ေရာင္းခ်ခဲ့တာ ၁၆၆၄ ခုႏွစ္ကတဲကတဲ့။ အားလုံးကို ေရးခ်ရင္ေတာ့ တေထာင့္တညပုံျပင္လိုဘဲအရမ္းဘဲ ရွည္လွ်ားေပမ်ားမွာ အမွန္ ပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း စိတ္ဝင္ စားစရာေကာင္းလွပါတယ္။ က်မဆိုလိုခ်င္တဲ့ ေနရာကို ျမန္ျမန္ေရာက္ဖို႔ သမိုင္း
ေၾကာင္းခဏျဖတ္အုံးမယ္။ ^_^ စစခ်င္းေတြ႔တာ တရုပ္ျမန္မာနယ္စပ္ ေတာင္တန္းလို႔သာမွတ္ထားပါ..ဟီး
တရုပ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရွ႔ဖက္ေတာင္တန္းေတြကေန လက္ဖက္ပင္စတင္ေပါက္ ပြား ရာေနရာေဒသအျဖစ္ စာေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာေရးထားၾကပါတယ္။ လက္ေတြ႔ အေနနဲ႔လည္း
က်မအရင္က ေရးခဲ့တဲ့ ဝမ္ဆိုင္းေတာင္ေပၚရႊာက လက္ဖက္ေတာႀကီးသက္ေသပါဘဲမဟုတ္လား။တခ်ဳဳိ႔
အပင္ေတြဆို ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ေက်ာ္ပါတယ္တဲ့။တရုပ္ပါေမာကၡတေယာက္ အဆိုအရဆိုရင္ ၁၃၀၀ ႏွစ္
ထက္မနည္း ၾကာၿပီရွိမဲ့ က်မတို႔အေရွ႔ရွမ္းေတာင္တန္း ဝမ္ဆိုင္း နဲ႔အတူ ကပ္ရပ္ ယူနန္ျပည္နယ္ဆစ္ေဆာင္ ပန္းနားေဒသ လက္ဖက္ရုိင္းေတာႀကီးကထြက္တဲ့လက္ဖက္ေျခာက္ ကေတာ့ကမာၻ႔အေကာင္းဆုံးပါဘဲတဲ့။
Remote area အျဖစ္ေနလာခဲ့ရတာက ဓါတ္ေျမၾသဇာ နဲ႔ထိေတြ႔မူ႔မရွိဘူးေလ။
ေရေျမေတာေတာင္( ေပ ၇ဝဝဝ နီးပါး ၊အနဲဆုံး ၅ဝဝဝ ေပအထက္မွာမွ ေကာင္းတဲ့လက္ဖက္ကထြက္ပါ တယ္တဲ့)ရာသီဥတု စတာေတြက အေကာင္းဆုံးလက္ဖက္အတြက္ အေထာက္အပံေကာင္းေတြျဖစ္ခဲ့ တာေလ။( ေတာထူထပ္လို႔ လူသူေပါက္ေရာက္နည္းခဲ့တာကိုဘဲ ႀကံဖန္က်းဇူးတင္ရပါတယ္ေလ ) အဲ့..ေနရာအားလုံးကေတာင္ေပၚတိုင္းရင္းသားေတြ လူမ်ဳိးစုေတြေနတဲ့ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ တရုပ္ဖက္အျခမ္း ကလည္း တရုပ္ေတြ မဟုတ္ၾကပါဘူး။ ရွမ္း၊လြဳိင္ရွမ္းလူမ်ဳိး၊ ပေလာင္လူမ်ဳိး၊ လားဟူ၊ အားခါ စတဲ့သူတို႔ေတြ အခါးရည္ကို သစ္ပင္ေအာက္မွာ လာထိုင္တဲ့ဘုရင္ႀကီးမေသာက္ဖူးခင္ကတည္းကေသာက္ခဲ့ဖူးတဲ့ပုံစံ
ပါဘဲ။ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းကေတာ့ က်မလည္းမေရာက္ဖူးပါဘူး။ အဲ့ဒီေဒသထြက္ လက္ဖက္လည္း နံမည္ ႀကီးပါဘဲ။သူတို႔ဆီမွာ ႏွစ္ႀကီးလက္ဖက္ပင္ရွိမရွိ က်မ မသိပါဘူး။ (စကားမစပ္ စိတ္ထဲမတင္မက်ျဖစ္ေနမိတာ
တခုကရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ ရွမ္းအေရွ႔တိုက္ရိုက္ကားလမ္း ေလေၾကာင္းလမ္းေတြက်မသိခဲ့သေလာက္မရွိ
ခဲ့ပါဘူး။ တမင္သက္သက္ ရွမ္းအခ်င္းခ်င္း ကူးလူးဆက္ဆံ ေတြ႔ဆုံမူ႔ေတြကို ခ်ဳပ္ထိန္းထားသလား လို႔ပါ ။
သူတို႔တစ္ပါတီ စနစ္ရဲ႔ စစ္ေရးဗ်ဳဟာအရလား..ဆိုတာကိုအၿမဲစဥ္းစားမိပါတယ္) ေနာက္ပိုင္းေတာ့ေမွ်ာ္လင့္
တာေတြျဖစ္လာမယ္ထင္ရပါတယ္ေလ။
![]() |
ေရွးေခတ္က လက္ဖက္ေျခာက္ ကုန္ကူးပုံ |
ကဲပါ...က်ဳိင္းတုံက လက္ဖက္ေတာဆီ ျပန္သြားရေအာင္..။ ေရွးေခတ္ကာလက လက္ဖက္ကို တျခားနယ္
မွာသြားေရာင္းရတယ္ဆိုေတာ့ ဘယ္လို ဘယ္ယူသြားသလဲဆိုတာ ၾကည့္ရေအာင္။ က်မေတာ့ ဒီအပိုင္းကို ပိုၿပီးစိတ္ဝင္စားတယ္။ေတာေတာင္အျမင့္ေဒသကေန ေနာက္တျခားေနရာကို သြားၾကတာ အရိုးရွင္းဆုံးက ေက်ာပိုးဘယ္သြားၾကတာပါဘဲ။ လက္ဖက္ေျခာက္ကို မ်ားမ်ားလည္း သယ္လို႔ရေအာင္ ေတာင္ေပၚသားေတြ ကအတုံးအခဲအေခ်ာင္းသေဘာမ်ဳဳိး အဲ့အေျခာက္ကို ျပန္ေပါင္းပုံသြင္းၿပီး ကုန္ကူးခဲ့ၾကတယ္တဲ့။ ပုံမွာပါတဲ့ အတိုင္း တေယာက္ကို ကီလို ၆၀ ကေန ၉၀ အထိဘယ္ႏိုင္ၾကတယ္။ ၾကားဖူးၾကမွာပါ Silk Road ဆိုၿပီး တရုပ္ကပိုးထည္ေတြကို အေနာက္ကမာၻနဲ႔ အာရပ္ဖက္ကို ကုန္သြယ္ေရးလုပ္ေတာ့ အဲ့လမ္းနဲ႔စၿပီး ကူးသန္း
ေရာင္းဝယ္ၾကတာ နံမည္ေက်ာ္တဲ့ ေရွးေခတ္ကုန္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းတခုေပါ့။ အဲ့ဒီ လမ္းနဲ႔ဘဲ တိဘက္
အိႏိၵယကိုလက္ဖက္ေတြ သြားေရာင္းတဲ့ဓါတ္ပုံတခုပါ။
![]() |
Men laden with tea, Sichuan Province, China, 1908, Ernest Henry Wilson ဓါတ္ပုံထဲမွာပါတဲ့ခါးေမာက္၊ဦးထုပ္ကိုေတြ႔ၾကပါရဲ႔လား.. ကိုယ္တို႔ေတြျမင္ဘူးေနၾကရွမ္းခေမာက္လို႔ဘဲထင္ပါတယ္ |

က်ဆုံးဆိုပါေတာ့။ အဲ့လိုထုပ္ပိုးၿပီးမွ ဘယ္ရလြယ္တာကိုး..ခုေနာက္ပိုင္းမွသာ ဗူးေတြ ခြက္ေတြနဲ႔ထုပ္ပိုး
ေရာင္းခ်လာၾကတာပါ။

ဒီလို ျမင္းေတြ လားေတြနဲ႔ဘယ္တာကေတာ့ က်မတို႔ေတာင္ေပၚေဒသမွာ ခုထိအသုံးျပဳေနၾကဆဲ...

ေရာင္းၾကတာကို အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြ တအားႀကိဳက္ၾကတယ္။ ဒီလိုလက္ဖက္ေျခာက္မ်ဳိးကို Pureh ဆိုၿပီး
ေခၚတယ္။ (တရုပ္ကေတာ့သတ္မွတ္ပါတယ္ ယူနန္နယ္ကထြက္တဲ့ ႏွစ္ရွည္လက္ဖက္ပင္တမ်ဳိးကိုဘဲ Pureh
လို႔ေခၚႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္းေပါ့)



ဒီလိုမ်ဳိး လက္ဖက္ကို ထုပ္ပိုးထားရင္ ၁၀ႏွစ္လည္း အထားခံတယ္။သက္တမ္းၾကာေလ အရသာေရာ က်မ္း မာေရးအတြက္ပါပိုေကာင္းတယ္တဲ့။ အထင္မေသးနဲ႔ဆရာေရ႔...အေနာက္ႏိုင္ငံမွာ သူတို႔က လက္ဖက္သား ကိုဖဲ့ဖဲ့ၿပီး ေရႊေရာင္းသလို ခ်ိန္ေရာင္းတာ ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ကထြက္တဲ့လက္ဖက္ေျခာက္ ဆိုပါစို႔... သူ႔ကို
ဒီလိုထုပ္ပိုးထားၿပီး ခုခ်ိန္မွာ ေစ်းႏူန္း ဘယ္ေလာက္မ်ားရွိတယ္ ထင္ၾကပါသလဲ....ကိုင္း...အေျဖကို..ေနာက္
တပတ္မွဆက္ၾကမယ္ေလ...ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးေပါ့.. :) ^_^ :P
သူက်မကို တခုလက္ေဆာင္ေပးလိုက္တာ..ေမ်ာက္အုံးသီးရသလိုျဖစ္ၿပီး ဘာအတြက္ေကာင္းသလဲဆိုတာ
google တန္ခိုးနဲ႔ရွာလိုက္တာ ၄လၾကာသြားေတာ့ ဒီစာထြက္လာတယ္ဆိုပါေတာ့...အဟီး...
( လက္ဖက္အမ်ဳိးအစား ကိုယ္တို႔ဆီက လက္ဖက္ေစ်းကြက္နဲ႔ သူတို႔ေတြ ဘယ္လိုလုပ္ၾကသလဲ ဆိုတာ
ေနာက္တခါေပါ့ေနာ္...)
အားလုံးဘဲရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႔ၾကပါေစရွင္...
မီးမီး
ဒီလိုထုပ္ပိုးထားၿပီး ခုခ်ိန္မွာ ေစ်းႏူန္း ဘယ္ေလာက္မ်ားရွိတယ္ ထင္ၾကပါသလဲ....ကိုင္း...အေျဖကို..ေနာက္
တပတ္မွဆက္ၾကမယ္ေလ...ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးေပါ့.. :) ^_^ :P
သူက်မကို တခုလက္ေဆာင္ေပးလိုက္တာ..ေမ်ာက္အုံးသီးရသလိုျဖစ္ၿပီး ဘာအတြက္ေကာင္းသလဲဆိုတာ
google တန္ခိုးနဲ႔ရွာလိုက္တာ ၄လၾကာသြားေတာ့ ဒီစာထြက္လာတယ္ဆိုပါေတာ့...အဟီး...
( လက္ဖက္အမ်ဳိးအစား ကိုယ္တို႔ဆီက လက္ဖက္ေစ်းကြက္နဲ႔ သူတို႔ေတြ ဘယ္လိုလုပ္ၾကသလဲ ဆိုတာ
ေနာက္တခါေပါ့ေနာ္...)
အားလုံးဘဲရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႔ၾကပါေစရွင္...
မီးမီး